Biuro Instytutu jest otwarte. Osoby zainteresowane odwiedzeniem Instytutu bądz skorzystaniem z archiwum prosimy o wcześniejsze umówienie się:

tel: 212 505 9077 lub email: office@pilsudski.org

 

Zapisz się na newsletter!

youtube facebook twitter

Galeria zdjęć

Józef Chełmoński - "Czwórka"

alt

Józef Chełmoński (1849-1914) - "Czwórka",
Olej, płótno, 1881 /?/, 97 x 233 cm

Jeden z najwrażliwszych na rodzime klimaty artystów polskich, wielki pejzażysta i malarz scen rodzajowych, swe najlepsze lata (1875 – 1887) spędził w Paryżu. Tam, z dala od ojczyzny, namalował szereg zdumiewająco żywych obrazów ukazujących kraj w całym bogactwie i różnorodności jego natury i obyczaju. Artysta obdarzony fenomenalną pamięcią malował w Paryżu, gdzie rozkwitał wówczas impresjonizm, na który Chełmoński w ogóle nie zwrócił uwagi, realistyczne sceny z życia codziennego w Polsce, targi końskie, rolników i pasterzy w polach, kuligi i szumne powroty z dworskich balików. Z czasem zyskał sobie Chełmoński w Paryżu znaczne uznanie i zamożną klientelę, szczególnie amerykańską, która chętnie nabywała jego dzieła dla ich świetnego warsztatu i modnej wtedy polsko-kresowej egzotyki.

Niewątpliwie najpopularniejszym obrazem Chełmońskiego jest słynna „Czwórka” (1881) zdobiąca dzisiaj wielką salę galerii malarstwa polskiego w krakowskich Sukiennicach. Na wprost widza pędzą cztery, naturalnej wielkości konie powożone zawadiacko przez młodego woźnicę, poza którym widoczny jest prowincjonalny panek, kresowy szlachciura, wyraźnie rozkoszujący się szaloną jazdą podczas której, udaje się być może na karty do sąsiada, wypala sobie spokojnie swoją fajkę na długim cybuchu. Rozpędzone zwierzęta, ukazane w trudnych skrótach perspektywicznych, wręcz unoszą się nad ziemią, błotnistą i śliską, sprawiając wrażenie, że za chwilę wpadną na nas nie dając nam najmniejszej szansy uskoczenia przed ich wzniesionymi wysoko kopytami.

Obraz wyraźnie antycypujący iluzjonizm kina z jego szerokim, panoramicznym ekranem, porusza nasze wrażenia zarówno wzrokowe, jak słuchowe; patrząc na te scenę wręcz słyszymy tętent kopyt, turkot bryki, pokrzykiwania woźnicy i rżenie koni, a błotnista, szara, jesienna auraobrazu przejmuje nas chłodem i napawa dziwną melancholią.

Tadeusz Dobrowolski, wielki znawca polskiego malarstwa XIX wieku, słusznie napisał, ze „Czwórka” „demonstruje takie napięcie żywiołowego wprost ruchu, ze może uchodzić za typowy przejaw polskiego temperamentu i szlacheckiego zawadiactwa.” (T.Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, t.II, Wrocław-Kraków1960, s.159).

Obraz w zbiorach Instytutu Józefa Piłsudskiego, stanowi bardzo wierną i nadzwyczaj efektowną autorską replikę krakowskiego oryginału, zapewne wykonaną w Paryżu na zamówienie amerykańskiego nabywcy.

PARTNERZY
Ministerstwo Kultury
Biblioteka Narodowa
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
Konsulat RP w NY
Fundacja na rzecz Dziedzictwa Narodowego
PSFCU
NYC Department of Cultural Affairs