W tym roku obchodzimy setną rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego. Z okazji tej rocznicy chcemy przypomnieć naszym członkom i sympatykom, że w zbiorach Instytutu przechowywana jest, od prawie osiemdziesięciu lat, ewidencja osobowa Powstańców Śląskich.
Uczestnicy III Powstania Śląskiego
Jest to kolekcja nr 8, która zawiera 12 metrów bieżących akt (839 jednostek archiwalnych). Dokumenty są odpowiednio opracowywane i zabezpieczane w archiwum Instytutu. Akta osobowe Powstańców Śląskich przed wojną przechowywane były w Warszawie, uratowano je podczas Kampanii Wrześniowej i przez Portugalię wywieziono do USA. Tu trafiły do odrodzonego w Nowym Jorku w 1943 r. Instytutu Piłsudskiego. Na kolekcję składają się tysiące dokumentów: ewidencja imienna powstańców z uwzględnieniem podziału na poszczególne bataliony i kompanie, spisy ewidencyjne oficerów i podoficerów, lekarzy, sanitariuszy, telefonistek, urzędniczek oraz raporty, rozkazy i mapy. Zachowały się także listy i księgi chorych, rannych i zabitych. Instytut Piłsudskiego w Ameryce i Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Polsce podjęły się w latach 2002-2008 konserwacji zbiorów, mikrofilmowania i digitalizacji. Obecnie część materiałów jest dostępna online.
III Powstanie Śląskie
W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku Polacy mieszkający na Śląsku, pod wodzą Wojciecha Korfantego po raz trzeci chwycili za broń, gdyż nie chcieli pogodzić się z niesprawiedliwym podziałem Śląska po przeprowadzonym 20 marca 1921 roku plebiscycie. Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, najpoważniejsze walki miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska: 29 proc. terenu i 46 proc. ludności, miasta przemysłowe: Katowice, Świętochłowice, Pszczyna oraz 53 kopalnie i 9 stalowni zostały przyznane Polsce.
Pamiętajmy o uczestnikach Powstań Śląskich!
