Ignacy Jan Paderewski
Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) to słynny pianista i polityk, którego podziwiał cały świat. Był jednym z najsłynniejszych artystów w USA ma przełomie XIX i XX. Swoje życie dzielił między Szwajcarię i Amerykę. Paderewski zwykł mawiać, że przepis na artystę: to jeden procent talentu, dziesięć procent szczęścia i 90 procent pracy. To sprawdzało się w Ameryce. Mistrz kochał i podziwiał Stany Zjednoczone, tu spędził wiele lat swojego długiego życia podróżując z koncertami, od Kalifornii po Nowy Jork. Ameryka dała Paderewskiemu sławę, pieniądze i kontakty a Mistrz pokazał swój talent i zaangażował się w walkę o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Na tej drodze Nowy Jork i okolice były kluczowe tu rozpoczęła się amerykańska przygoda i tu wszystko się zakończyło. Zadebiutował w Stanach Zjednoczonych 17 listopada 1891 r. w Nowym Jorku występem solo w prestiżowej Carnegie Hall, miał wtedy 31 lat.
Wkrótce rozpoczęły się jego trasy koncertowe. Wyczerpujący harmonogram sprawił, że Paderewski wykonał podczas pierwszej trasy koncertowej 107 koncertów w zaledwie 117 dni. Koncerty często trwały godzinami i zawierały bisy. W czasach, gdy recitale fortepianowe solo były rzadkością, Paderewski wypełniał sale koncertowe wszędzie, gdzie się pojawił był bardzo popularny i uzyskał status gwiazdy.
Przez następne kilkadziesiąt lat Ignacy Paderewski kontynuował tournée i komponował muzykę. Występował przed kolejnymi prezydentami Stanów Zjednoczonych. Od 1907 roku przez kilkadziesiąt lat koncertował corocznie w Białym Domu i przyjaźnił się szczególnie z prezydentem Theodorem Rooseveltem, Herbertem Hooverem i Woodrow Wilsonem. Paderewski wykorzystywał politycznie koncerty w Białym Domu i dla sprawy niepodległości Polski pozyskał prezydenta Wilsona, który proklamując przystąpienie USA do I wojny światowej, jako jeden z warunków ogłosił utworzenie wolnej i niepodległej Polski z dostępem do morza. Można powiedzieć, że była to jedna z najbardziej doniosłych decyzji politycznych w sprawie Polski w XX wieku.
Paderewski i jego żona Helena wykorzystali swoją siłę, przyjaciół, media i koncerty, aby mówić o potrzebie odzyskania przez Polskę niepodległości, zbierali fundusze najpierw na walkę następnie na niezbędne inwestycje, odbudowę i pomoc. W 1918 r. Ignacy Paderewski i jego żona pomagali zorganizować Polską Armię w Kanadzie tzw. Armię Błękitną pochodzącą z polskich ochotników ze Stanów Zjednoczonych. Armia ta licząca ponad dwadzieścia tysięcy żołnierzy została przetransportowana na kontynent europejski, gdzie pod wodzą gen. Józefa Hallera najpierw walczyła we Francji a potem pomagała w wojnie polsko- bolszewickiej na ziemiach polskich. Helena stworzyła i sfinansowała powstanie Polskiego Białego Krzyża, organizacji niosącej pomoc ofiarom wojny.
Ignacy Jan Paderewski i Helena Paderewska
Zimą 1918 r. Ignacy Paderewski powrócił do wolnej Ojczyzny, entuzjastycznie witany przez Polaków, 26 grudnia 1918 r. takie powitanie w Poznaniu przekształciło się w wybuch Powstania Wielkopolskiego skierowanego przeciwko Niemcom, które okazało się być jedynym zwycięskim powstaniem w dziejach Polski. Do Warszawy Paderewski przybył 1 stycznia 1919 r., gdzie Józef Piłsudski jako naczelnik państwa powierzył wielkiemu artyście misję utworzenia rządu, co nastąpiło 16 stycznia 1919 r., kiedy Ignacy Paderewski został premierem. Wraz z Romanem Dmowskim Ignacy Paderewski reprezentował Polskę na Konferencji Pokojowej w Paryżu w 1919 r. Po podpisaniu Traktatu Wersalskiego przywracającego niepodległość Polsce i wytyczającego granice zachodnie Polski, Paderewski 27 listopada 1919 r. zrezygnował ze stanowisk politycznych, aby raz jeszcze skupić się na muzycznej karierze.
Paderewski nie tylko wspierał finansowo sprawy polskie ale także przekazywał duże sumy pieniędzy na cele charytatywne w Stanach Zjednoczonych jak budowę Łuku Waszyngtona w Nowym Jorku oraz na pomniki Kościuszki i Pułaskiego w Waszyngtonie i Chicago, wspieranie amerykańskich muzyków w potrzebie czy sierocińce dla dzieci. Filantropia i pomoc innym była ważną częścią jego życia.
W 1939 r., po inwazji Polski przez hitlerowskie Niemcy i Związek Radziecki, Paderewski powrócił do polskiej polityki, stanął na czele Rady Narodowej w Paryżu, a następnie w Londynie, gdzie działał rząd polski na uchodźstwie. We wrześniu 1940 r. mimo słabego zdrowia udał się w długą podróż do Stanów Zjednoczonych, aby promować sprawy polskie.
Po raz ostatni Ignacy Jan Paderewski przyjechał do Ameryki 6 listopada 1940 r. Przez kilka miesięcy próbował zjednać amerykańską administrację dla spraw polskich co nie było łatwe, zmarł 22 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku.
W archiwum Instytutu prześledzić trasy koncertowe i programy występów z lat 1915-1933, w kolekcji znajdują się także wycinki prasowe i zdjęcia. Zachęcamy do odwiedzenia Instytutu i skorzystania z tej ciekawej kolekcji nr 79.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej
