Marszałek J. Piłsudski był bojownikiem o niepodległość, wybitnym mężem stanu, „ojcem” wolnej Polski. Ten charyzmatyczny przywódca, wytrawny, czasem wręcz bezwzględny polityk, w życiu prywatnym był ciepłą i serdeczną osobą, bardzo cenił sobie życie rodzinne i odpoczynek na łonie natury. Kiedy w 1923 r. zrezygnował z pełnienia funkcji państwowych, jego miejscem wytchnienia stał się dworek w Sulejówku. Marszałek kochał ten dom, nazywany zdrobniale “Milusinem”. Tu każdą wolną chwilę spędzał w towarzystwie żony Aleksandry i córek: Wandy i Jadwigi; spacerował po ogrodzie i układał pasjansy. Wiosną lubił przyglądać się, jak rosną jego ulubione sasanki.

J. Pilsudski z córkami: Wandą i Jadwigą.

W “Milusinie” Marszałek rozwinął swoją pracę pisarską; tam powstały m.in. “Wspomnienie o Gabrielu Narutowiczu” i “Rok 1920”. Pomimo, że Piłsudski oficjalnie wycofał się z pełnienia oficjalnych funkcji, to wciąż w Sulejówku podejmowane były najważniejsze decyzje państwowe. W 1926 r. po przewrocie majowym, Piłsudscy przenieśli się do Warszawy i zamieszkali w Belwederze, jednak “Milusin” pozostał ich rodzinnym domem.

W zbiorach Instytutu znajduje się duży obraz Wojciecha Kossaka (1856-1942) pt. „Piłsudski na Kasztance”, który powstał w 1928 roku. Kossak to czołowy reprezentant nurtu malarstwa historycznego i batalistycznego utrzymanego w realistycznej konwencji. "Pilsudski na Kasztance", Wojciech Kossak

Na obrazie Kossaka widzimy Józefa Piłsudskiego (1967-1935) na Kasztance, swoim ulubionym koniu z czasu, kiedy był dowódcą I Brygady Legionów. Malując ten obraz malarz chciał oddać hold i upamiętnić tą wyjątkową postać. Józef Piłsudski był już wtedy poważnie chory, zmarł 12 maja 1935 roku w Warszawie a w Instytucie znajduje się odlew maski pośmiertnej, która cudem została uratowana z zawieruchy wojennej i z czasem trafiła do zbiorów Instytutu.

Kiedy powstał ten olejny obraz Józef Piłsudski miał 61 lat i to był czas, kiedy mógł być dumny z odzyskania przez Polskę niepodległości, udanej walki o wytyczone granice na wschodzie i zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej. W kolekcji Instytutu online można zapoznać się z dokumentami związanymi z życiem i działalnością wojskową i polityczną Marszałka. Dla zainteresowanych tematyką kształtowania polskiej granicy na Wschodzie czeka całkowicie zdigitalizowana kolekcja Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza (okres 1918-1922), dla badaczy okoliczności Bitwy Warszawskiej z 1920 – Akta Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Tadeusza Rozwadowskiego.
Warto także zapoznać się z dziełami artystów, których prace znajdują się w Galerii Instytutu, w tym portrety Piłsudskiego namalowane przez Zdzisława Czermańskiego.

W latach 90-tych XX w. wolontariuszem Instytutu była pani Grażyna Jonkajtys-Luba, Sybiraczka, architekt, niestrudzona w edukacji na temat zsyłek Polaków do Rosji Sowieckiej. W Instytucie opracowała i przygotowała dwie wystawy, jedną poświęconą losom dzieci polskich zesłanych na Syberię, a drugą powstaniu i działalności Armii Gen. Andersa. Pani Grażyna miała dramatyczną młodość, w dniu wybuchu II wojny światowej była uczennicą maturalnej klasy w augustowskim liceum. W 1940 roku jej rodzina została zesłana do Kazachstanu. Co prawda nie mieli możliwości, aby wstąpić do Armii Andersa ale pani Grażyna zawsze ceniła i podziwiała gen. Władysława Andersa. Generał Anders w szpitalu Iran 1942

Wiele energii poświęciła temu, aby pamięć o tamtych wydarzeniach przetrwała. Nagranie filmowe ze wspomnieniami pani Grażyny Jonkajtys-Luby można zobaczyć na kanale Youtube Instytutu. 

Utworzone w roku 1941, Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, potocznie zwane Armią Andersa od początku zmagały się z wieloma trudnościami organizacyjnymi: niewystarczającym zaopatrzeniem, brakiem umundurowania i wrogością władz sowieckich. Gen. Anders dołożył jednak wszelkich starań, żeby uratować jak największą ilość, nie tylko żołnierzy uwięzionych w więzieniach śledczych NKWD i deportowanych do obozów Gułagu w Rosji Sowieckiej, ale także polskich cywili, w tym osieroconych dzieci, nad którymi Armia sprawowała opiekę. W marcu 1942 r. Generał uzyskał pozwolenie od Stalina na ewakuację Armii z ZSRR - łącznie z Rosji Sowieckiej wydostało się 77 tysięcy żołnierzy i 43 tysiące cywili.

W kolekcji Instytutu J. Piłsudskiego w Ameryce znajduje się wiele ciekawych materiałów dotyczących zarówno osoby generała Władysława Andersa (kolekcja nr 113) jak i samej Armii. Przetrwały nagrania wspomnień osób, zesłanych do ZSRR w latach 1940/41, którym udało się uratować dzięki wstąpieniu do Armii. (kolekcja nr 29). W archiwum Jana Erdmana pracownika polskiej ambasady w Kujbyszewie przechowywane są listy i poezja Sybiraków. Na kanale YouTube Instytutu można zobaczyć 12 nagranych wspomnień Sybiraków, którzy po II wojnie światowej osiedlili się w USA.

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za granicą. 

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autorów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

 W 2020 roku IJP pracował nad digitalizacją dokumentów z zespołu nr 15 „Komitet Obrony Narodowej”. W dokumentacji Komitetu Obrony Narodowej (KON-u) działającego w Ameryce w latach 1912 - 1930, zgromadzono materiały, w których zapisane są w różnych formach akcje tej organizacji na rzecz odrodzenia państwa polskiego po 123 latach niewoli i działania popierające Legiony Polskie walczące podczas pierwszej wojny światowej.