Czy wiesz, że pomnik Józefa Piłsudskiego przybył do Nowego Jorku już w 1939 roku? Stworzył go Stanisław Ostrowski i stał się jednym z kluczowych elementów polskiego pawilonu na Wystawie Światowej. Pomnik, który możesz zobaczyć dzisiaj, jest więcej niż tylko dziełem z brązu – to symbol walki o wolność, determinacji i przetrwania narodu w trudnych czasach. Jego historia sięga Wystawy Światowej w 1939 roku, prestiżowego wydarzenia, które miało na celu pokazanie najnowszych osiągnięć technologicznych i kulturalnych krajów uczestniczących.
Wystawa Światowa w 1939 roku, odbywająca się w nowojorskim Flushing Meadows, była nie tylko okazją do prezentacji innowacji, ale także do pokazania, co każdy kraj ma najlepszego do zaoferowania. Polska, jako jeden z uczestników, zdecydowała się na wystawienie kilku symbolicznych dzieł, które podkreślały jej nowoczesność, siłę oraz bogate dziedzictwo kulturowe. Wśród nich znalazł się właśnie pomnik Józefa Piłsudskiego – dzieło Stanisława Ostrowskiego, wybitnego polskiego rzeźbiarza, który doskonale oddał w brązie charyzmę i determinację Naczelnika.
Polski pawilon na Wystawie Światowej został uroczyście otwarty 3 maja 1939 roku, w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja – jednego z najważniejszych dokumentów w historii Polski. W pawilonie znajdowały się nie tylko dzieła sztuki, ale także nowoczesne wynalazki i technologie, które miały ukazać Polskę jako kraj dynamicznie rozwijający się, gotowy do stawienia czoła wyzwaniom przyszłości.
Projekt polskiego pawilonu powierzono wybitnym architektom, Janowi Cybulskiemu i Janowi Galinowskiemu. Ich dzieło łączyło nowoczesną architekturę z elementami tradycyjnymi, co miało na celu przyciągnięcie uwagi odwiedzających i podkreślenie znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Pawilon stanowił harmonijną całość, w której nowoczesność spotykała się z historią, a osiągnięcia technologiczne współistniały z dziełami sztuki.
Centralnym punktem polskiego pawilonu był monumentalny pomnik Władysława Jagiełły na koniu, który dumnie witał gości przed wejściem do budynku. Ten imponujący pomnik, symbolizujący wielką przeszłość Polski, był uzupełniony o inne cenne eksponaty, takie jak lokomotywa PM 35 – symbol polskiego przemysłu, obrazy, pamiątki z Wawelu, nowoczesne meble, ważne dokumenty z historii Polski oraz unikatowe rękodzieło artystyczne.
Jednak historia pomnika Józefa Piłsudskiego nie kończy się na Wystawie Światowej. Wybuch II wojny światowej dramatycznie zmienił bieg wydarzeń. Polska została zaatakowana, a wiele z eksponatów prezentowanych na wystawie nie mogło wrócić do kraju. Wśród nich był również pomnik Piłsudskiego. W związku z tym, że powrót do Polski był niemożliwy, pomnik trafił do Instytutu Piłsudskiego w Ameryce – instytucji, która od lat dba o zachowanie polskiego dziedzictwa na obczyźnie.
Pomnik Józefa Piłsudskiego jest więc nie tylko dziełem sztuki, ale także świadkiem burzliwej historii XX wieku. Przetrwał czasy wojny, stał się symbolem niepodległości Polski i jej dążeń do zachowania suwerenności. Jest też dowodem na to, jak głęboko zakorzeniona jest pamięć o Józefie Piłsudskim w polskiej tożsamości narodowej, nawet tysiące kilometrów od ojczyzny.
Dziś, gdy patrzysz na ten pomnik, widzisz nie tylko postać wielkiego przywódcy, ale także historię narodu, który nigdy nie przestał walczyć o swoją wolność. Pomnik ten, choć daleko od polskiej ziemi, pozostaje żywym symbolem polskości, przypominającym o sile ducha i niezłomności, które tak bardzo charakteryzowały Józefa Piłsudskiego i naród, któremu przewodził.
Stanisław Kazimierz Wacław Ostrowski – twórca pomnika
Stanisław Kazimierz Wacław Ostrowski, urodzony w 1879 roku w Warszawie, rozpoczął swoją edukację artystyczną w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował pod kierunkiem Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. Po ukończeniu studiów, Ostrowski kontynuował naukę we Lwowie, Florencji i Rzymie, co znacząco wpłynęło na jego rozwój artystyczny. Mieszkał również i tworzył w Paryżu, gdzie w 1910 roku założył Towarzystwo Artystów Polskich. Twórczość Ostrowskiego była silnie inspirowana ideami Młodej Polski oraz pracami Auguste'a Rodina.
Jego styl charakteryzuje się miękkimi konturami i bogatą fakturą, co tworzy impresjonistyczne efekty światłocieniowe. Ostrowski często kontrastował precyzyjnie opracowane detale z surowymi, nieobrobionymi partiami kamienia, co nadawało jego rzeźbom unikalny wyraz. Jego dzieła, głównie portrety w formie popiersi, głów i plakiet, ukazują jego mistrzostwo w modelowaniu i dbałości o detale.
Wśród najważniejszych dzieł artysty znajduje się „Grób Nieznanego Żołnierza” z 1925 roku, monumentalne dzieło zrealizowane pod arkadami Pałacu Saskiego w Warszawie. Kolejnym istotnym osiągnięciem jest „Pomnik Władysława Jagiełły” z 1939 roku, który znajduje się w Central Parku w Nowym Jorku i stanowi ważny element polskiego dziedzictwa artystycznego w USA. W latach 30. artysta zrealizował także projekt monety z podobizną Józefa Piłsudskiego, co podkreśla jego umiejętności w tworzeniu dzieł numizmatycznych oraz jego wkład w upamiętnienie istotnych postaci historycznych.
Postać Józefa Piłsudskiego
Józef Piłsudski (1867-1935) jest jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Polski. Walczył z caratem, pięć lat spędził na Syberii, działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Był wydawcą Robotnika, autorem dokumentów programowych oraz architektem linii politycznej partii. Aresztowany w lutym 1900 roku zdołał w maju następnego roku uciec ze szpitala w Petersburgu. W 1908 Piłsudski patronował powstaniu Związku Walki Czynnej, a następnie organizacji paramilitarnych orientujących się na wykorzystanie zbliżającej się wojny pomiędzy Austro -Węgrami a Rosją dla wywołania antyrosyjskiego powstania poprzez wkroczenie zbrojnych oddziałów strzeleckich do Królestwa Polskiego. 3 sierpnia 1914 pierwszy patrol kawaleryjski a w trzy dni potem następne oddziały strzeleckie wkroczyły na Kielecczyznę. Podczas I wojny światowej stworzył Legiony Polskie i został dowódcą Pierwszej Brygady Legionów Polskich, które działały u boku wojsk austro-węgierskich i walczyły z Rosją. Aresztowany 22 lipca 1917, spędził kilkanaście miesięcy internowany przez Niemców w Magdeburgu. Po powrocie do Warszawy 10 listopada 1918 roku przejął władzę wojskową, a 14 listopada także polityczną, którą sprawował jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. W ciągu kilku tygodni doprowadził do rozpisania wyborów oraz zwołania w lutym 1919 roku Sejmu zwanego Ustawodawczym oraz wprowadzenia postępowego ustawodawstwa. W ogromnie trudnych warunkach, po ponad 100 letniej niewoli, w sytuacji zagrożenia niepodległości przez Niemców, Bolszewików, Ukraińców a nawet Czechów organizował wojsko. Będąc zwolennikiem sojuszu z narodami kresowymi starał się wprowadzić w życie idee federacyjne. Poszukiwał sojuszu z Litwą (1918-1920), wprowadził w życie sojusz polityczno-wojskowy z Ukraińską Republiką Ludową (1920). Zdołał obronić państwo przed nawałą bolszewicką w słynnej Bitwie Warszawskiej (16-18 sierpnia 1920), której plan sam nakreślił i którą jako dowódca Grupy Uderzeniowej kierował. Po wojnie uchylił się od kandydowania w wyborach prezydenckich w grudniu 1922 roku a w 1923 wycofał się z życia politycznego. Powrócił na scenę po trzech latach doprowadzając do zbrojnego przejęcia władzy w dniach 12-18 maja 1926. Wystąpienie skierowane było przeciwko partyjnictwu, korupcji oraz osłabieniu siły państwa. Po przewrocie uchylił się od przyjęcia wyboru na urząd prezydenta RP, pełnił natomiast, aż do zgonu w dniu 12 maja 1935 roku obowiązki Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Wywierał znaczny wpływ na politykę zagraniczną starając się o utrzymanie sojuszu z Francją oraz zbliżenie do Anglii. Zawarł układy o nieagresji z Rosją Sowiecką w 1932 oraz Niemcami w 1934 roku. Ten drugi układ jedynie po niepowodzeniu planu wojny prewencyjnej przeciw Hitlerowi z 1933 roku. Przywrócił odrodzonej Rzeczypospolitej należne miejsce w rodzinie narodów europejskich. Mimo upływu lat, Piłsudski pozostaje symbolem bezkompromisowej walki o niepodległość, oddania idei oraz niezależności polskiej polityki zagranicznej. Pamięci jego dokonań służy Instytut powołany w 1923 w Warszawie, a odtworzony w 1943 roku w Nowym Jorku.
Instytut Józefa Piłsudskiego
Pomnik Marszałka jest własnością Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Ze względu na swoje wymiary, został przekazany w depozyt do Oddziału Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej przy Greenpoint Ave na Brooklynie, który zapewnia mu odpowiednie warunki przechowywania. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, założony w 1943 roku, to jedna z najważniejszych polskich placówek poza granicami kraju. Jego znaczenie wynika z bogatych zbiorów oraz szerokiego dorobku pozanaukowego.
Misją Instytutu Piłsudskiego jest gromadzenie, przechowywanie i konserwacja dokumentów oraz materiałów historycznych dotyczących Polski i Polonii, ich udostępnianie badaczom, prowadzenie badań nad współczesną historią oraz popularyzowanie polskiej historii i kultury w Ameryce. Instytut zabezpiecza spuściznę historyczną, porządkuje, kataloguje, digitalizuje i udostępnia zbiory, a także wspiera badaczy i wykonuje kwerendy. Biblioteka Instytutu, liczy ponad 20 tysięcy książek, które są dostępne na miejscu dla zainteresowanych. W galerii znajdują się obrazy polskich malarzy, zbiory falerystyczne oraz inne obiekty o znaczeniu historycznym. Instytut organizuje wykłady, prezentacje, spotkania z autorami, wystawy i lekcje historii dla szkół polonijnych.
Zapraszamy!
Adres: 138 Greenpoint Avenue, Brooklyn, NY 11222
www.pilsudski.org
