Teodeor Axentowicz - "Starzec i dziewczyna"

alt

Teodeor Axentowicz (1859 – 1938) - "Starzec i dziewczyna",
Pastel, papier; 63 x 49cm

Wybitny artysta Młodej Polski i okresu międzywojennego, malarz scen historycznych i rodzajowych (głównie z życia i obyczajów Hucułów), świetny portrecista. Chętnie malował dzieci, młode dziewczęta i piękne eleganckie damy oddając w niezrównany sposób subtelność kobiecej urody i otaczającą ją zmysłową, niekiedy wręcz erotyczną aurę. Posługiwał się przeważnie techniką pastelową, którą opanował w perfekcyjny sposób dzięki czemu uznaje się go dzisiaj za najwybitniejszego, obok Stanisława Wyspiańskiego i Leona Wyczółkowskiego, polskiego pastelistę.

Rzucane na papier wielobarwne, cienkie, często mocno rozedrgane kreski kredkowego rysunku splatają się u Axentowicza w rodzaj subtelnej, nasyconej światłem tkaniny, z której, niczym z impresjonistycznego obrazu, wyłaniają się migotliwe formy postaci i przedmiotów.

Nieobca była artyście, szczególnie w okresie młodopolskim, skłonność do symbolizmu i filozofowania na temat ludzkiego życia. Wielokrotnie zestawiał ze sobą – dla wydobycia kontrastu – postać starego mężczyzny i młodziutkiej dziewczyny uwydatniając w ten sposób myśl o nieuchronności starzenia się i przemijania. W tych pięknych, naznaczonych melancholią obrazach, objawia się wielka wrażliwość artysty na różne fluktuacje ludzkiej psychiki.

Starzec w orientalnym zawoju na głowie, niczym odwieczny mędrzec, i towarzysząca mu młodziutka dziewczyna jakby nagle zastygli w obliczu pytania, które wyłoniło się z ich rozmowy. Starzec zdaje się wiedzieć wszystko ale dziewczę staje zapewne po raz pierwszy w obliczu gorzkiej prawdy, że jej młodość i świeża dziewczęca uroda przeminą wraz z upływem czasu.

Motyw starca i dziewczyny pojawia się u Axentowicza głownie około roku 1900 oraz później, w latach trzydziestych. Sprawność rysunku i bogactwo materii barwnej przemawiają za przyjęciem datowania około r.1900, natomiast styl ubioru i uczesania dziewczyny, z przepaską na czole, skłaniają do przesunięcia datowania na późne lata dwudzieste.

PARTNERZY
Ministerstwo Kultury
Biblioteka Narodowa
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
Konsulat RP w NY
Fundacja na rzecz Dziedzictwa Narodowego
PSFCU
NYC Department of Cultural Affairs