Aleksander Gierymski - “Przed pojedynkiem”

alt

Aleksander Gierymski (1850-1901) - "Przed pojedynkiem",
Olej na płótnie, sygnowany i datowany, 1870, 44x57.5 cm
Donated by Halina Leppert-Pawłowicz, 1990

Wczesny obraz Aleksandra Gierymskiego ujawnia, zarówno poprzez wybór tematu, jak przez sposób jego opracowania, zainteresowanie artysty, zapewne pod wpływem starszego brata Maksymiliana, też wybitnego malarza, dawną sztuką. Solidny, realistyczny warsztat, który opanował Gierymski w akademii monachijskiej (studiował tam od roku 1868), a także wykonując liczne rysunki i drzeworyty dla warszawskich czasopism ilustrowanych, m.in. „Kłosów” i „Wędrowca” pozwolił na stworzenie sugestywnego obrazu, dopracowanego w najdrobniejszym szczególe (znakomicie odtworzone osiemnastowieczne kostiumy i rekwizyty), co sprawia, że oglądając tę scenkę czujemy się jak gdyby przyniesieni w piękną epokę rokoko.

Ale nie tylko wiernie opisanie ówczesnej mody i odtworzenie wnętrza decydują o istotnych walorach dzieła. Tworzy je przede wszystkim nastrój, blade światło poranka rozpraszające mrok salonu, w którym, po nieprzespanej nocy, młody człowiek i jego sekundanci przygotowują się na mającego wkrótce mieć miejsce pojedynku.

Melancholijna zaduma nad własnym losem, zależnym od celnego trafienia, bądź szczęśliwego uniknięcia ciosu lub strzału przeciwnika, sąsiaduje tu z poczuciem odpowiedzialności za sprawność użytego w walce narzędzia /szpady bądź pistoletu/ i świadomością nieuchronnego upływu czasu, o którym przypomina stojący na kominku zegar. Przechadzający się przed kominkiem osobnik wprowadza się wszystkim zdenerwowanie.

Dzieło młodego artysty zostało wystawione, z powodzeniem, w r. 1870 w Towarzystwie Zachęty sztuk Pięknych w Warszawie, a do rokokowych motywów powrócił Gierymski w kilka lat później malując jeden z najsłynniejszych swoich obrazów, „Altanę”, stanowiącą oryginalną próbę polskiego impresjonizmu.

PARTNERZY
Ministerstwo Kultury
Biblioteka Narodowa
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
Konsulat RP w NY
Fundacja na rzecz Dziedzictwa Narodowego
PSFCU
NYC Department of Cultural Affairs